Zapewne nieraz zdarzało nam się usłyszeć, jak któryś z naszych znajomych (lub nieznajomych) mówił o wypróbowaniu wspinaczki sportowej. Niektórzy decydują się w tym celu iść na skałki, jeśli mieszkają w pobliżu popularnych tras, inni korzystają ze ścianek wspinaczkowych, które ostatnio pojawiają się coraz częściej nie tylko jako osobna atrakcja, ale i w innych miejscach publicznych, nawet w galeriach handlowych.
Rodzaje wspinaczki
Wspinaczka to, najprościej ujmując, sport, który polega na przemieszczaniu się po stromej powierzchni w górę przy użyciu rąk. Jak już tutaj widać, jest to dość pojemna definicja i sama wspinaczka sportowa dzieli się na bardzo różne kategorie w zależności od poszczególnych jej aspektów. Biorąc to pod uwagę, można podzielić wspinaczkę na przykład ze względu na technikę:
- klasyczna – wykorzystująca tylko naturalne umiejętności wspinacza, zakłada bezpośredni kontakt ze skałą
- hakowa – korzystająca ze specjalnych udogodnień na trasie, jak np. zamocowanych w spale haków czy łańcuchów
- zimowa – determinowana przez obecność na trasie śniegu lub lodu, zwykle wymaga użycia dodatkowego sprzętu (np. czekanów i raków),
ale i na teren, na którym wykonywany jest sport:
- górska (w górach)
- skałkowa (na skałach)
- bouldering (wspinaczka na pojedyncze głazy)
- ściankowa (na sztuczne ścianki wspinaczkowe)
- wielościankowa (na specjalnie skonstruowane skomplikowane trasy wspinaczkowe utworzone z wielu ścianek),
a nawet na sposób asekuracji, czyli ubezpieczania wspinającego przez jego partnera, ponieważ w większości wypadków wspinaczka odbywa się parami (choć jak się zaraz dowiemy, niekoniecznie zawsze)
- dolna
- górna (“na wędkę”)
- free solo (samodzielna asekuracja, bez partnera)
- brak asekuracji
Historia wspinaczki
Już od bardzo dawna ludzie w różny sposób próbowali uatrakcyjnić sobie nudę codziennego życia przez ryzykowne i ekscytujące czynności, albo przynajmniej takie, które wywołają ten tak bardzo pożądany dreszczyk emocji. Niektórzy wybierają w tym celu obejrzenie dobrego horroru, pójście do parku rozrywki czy nawiedzonego domu, gry hazardowe (kiedyś odwiedzając kasyno, a dziś na przykład zakłady bukmacherskie online) albo sporty ekstremalne, do których należy właśnie wspinaczka.
Chociaż sporty ekstremalne kojarzymy zwykle z czymś bardzo nowoczesnym, możemy być zaskoczeni, że wspinaczka sportowa (przede wszystkim ta uprawiana w terenie, na przykład w górach i na skalistych terenach) ma historię sięgającą aż setek lat wstecz!
Samo zjawisko wchodzenia na wysokie szczyty historycznie odnotowane było już w starożytności, a konkretnie w III w. p.n.e. w Chinach na akwarelowych przedstawieniach z epoki. Są również archeologiczne dowody na to, że ludzie dawniej wspinali się na poszczególne góry (lub do konkretnych miejsc, takich jak np. źródełka) dla celów religijnych, aby doświadczyć bliskości bóstw – wiele świątyń rdzennych Amerykanów powstawało w górach, ponieważ te formacje miały dla nich szczególne religijne znaczenie. Znamy też zapewne bardziej popularny przykład świętej góry – Olimp, na której mieliby zamieszkiwać greccy bogowie.
Jednak jako pełnoprawny sport, postrzegany jako wykonywanie wysiłku fizycznego dla rozrywki, a nie praktycznego celu, wspinaczka właściwa rozpoczyna się dopiero w XIX wieku w Europie, kiedy to ludzie z elit towarzyskich wybierali się na długie spacery górskie, podczas których bardzo często przechodzili trasy wymagające dodatkowej asekuracji i użycia rąk. Za orientacyjną datę powstania alpinizmu (wspinaczki po górach Alpach) uważa się rok 1786 (końcówka XVIII wieku) kiedy nastąpiło pierwsze wejście na Mont Blanc.
Już na przełomie XIX i XX wieku wspinaczka z towarzyskiej rozrywki stała się sportem coraz bardziej ustrukturowanym. W tym okresie powstają liczne kluby i towarzystwa związane z tą dyscypliną, rozwijają się też specjalistyczne techniki i nowy sprzęt.